I. Thách Thức Cấp Bách và Trách Nhiệm Của Ngành Xây Dựng
Ngành công nghiệp xây dựng đang đứng trước một yêu cầu cấp bách mang tính toàn cầu: Hành động chống biến đổi khí hậu. Các con số thống kê đã chỉ rõ trách nhiệm của chúng ta:
Chỉ riêng trong năm 2019, ngành xây dựng đã tạo ra 38% lượng khí thải C02 trên toàn cầu, vượt mốc 10 gigaton. Điều này biến ngành của chúng ta thành một trong những nhân tố lớn nhất góp phần gây hủy hoại tầng ozone và làm nóng toàn cầu.
Không chỉ về khí thải, ngành xây dựng còn phụ thuộc nặng nề vào các nguồn tài nguyên không thể tái tạo, sản xuất ra các vật liệu có tính chất độc hại và tiêu tốn năng lượng khổng lồ.
Trong bối cảnh khủng hoảng này, các kiến trúc sư, kỹ sư và nhà thầu chuyên nghiệp phải gắn bó với thử thách thiết kế bền vững theo hướng dẫn sinh thái. Một trong những chiến lược hiệu quả và thiết thực nhất là chuyển đổi sang sử dụng các vật liệu bền vững. Đây là giải pháp cốt lõi để giảm thiểu tác động môi trường, giảm lượng khí thải carbon, và giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên cạn kiệt.
II. Định Nghĩa Chuyên Sâu Về Vật Liệu Bền Vững
Trong chiến lược thiết kế công trình xanh, vật liệu bền vững không đơn thuần chỉ là “có thể tái chế.”
Vật liệu bền vững (Sustainable Material) là vật liệu được đánh giá dựa trên toàn bộ Vòng đời Sản phẩm (Life Cycle Assessment – LCA), đáp ứng các đặc điểm sau:
- Không làm cạn kiệt tài nguyên: Vật liệu phải đến từ nguồn tái tạo dồi dào, hoặc được quản lý để tốc độ thu hoạch không vượt quá tốc độ tái sinh của tự nhiên.
- Giảm thiểu Tác động Môi trường: Quá trình sản xuất, khai thác và xử lý không gây rối loạn môi trường tự nhiên, tạo ra lượng khí thải carbon thấp (hoặc thậm chí âm carbon).
- Khả năng Tái chế và Tái sử dụng: Vật liệu có thể được thu hồi, tái chế hoặc tái sử dụng sau khi công trình hết vòng đời.
Ví dụ: Bê tông và thép ban đầu không phải vật liệu thân thiện môi trường, nhưng việc tái sử dụng chúng là một hành động bền vững giúp hạn chế sản xuất mới.
III. 8 Vật Liệu Xây Dựng Tiên Phong Cho Tương Lai Xanh
Danh sách 8 vật liệu dưới đây đại diện cho những lựa chọn có khả năng giảm thiểu dấu chân carbon và tối ưu hóa hiệu suất sinh thái của công trình:
1. Cork (Vỏ cây Sồi)
- Nguồn gốc và Tính chất: Khai thác từ vỏ cây sồi khểnh, một nguồn tài nguyên tái tạo dồi dào (cây sồi có tuổi thọ đến 200 năm). Quá trình bóc vỏ không làm chết cây.
- Ứng dụng: Được xử lý thành tấm ván, vật liệu cách âm, và cách nhiệt.
- Ưu điểm bền vững: Rất nhẹ, chống thấm, cách nhiệt tốt, và hoàn toàn tái chế được.
2. Thép Tái Chế (Recycled Steel)
- Tính chất: Thép là một trong những vật liệu được tái chế phổ biến nhất, giữ nguyên được độ chắc chắn và bền bỉ như thép mới.
- Ưu điểm bền vững: Giảm đáng kể nhu cầu khai thác quặng sắt, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. Quan trọng hơn, năng lượng sử dụng trong quá trình tái chế ít hơn hẳn so với quy trình sản xuất thông thường.
3. Gỗ Tái Chế hoặc Gỗ Thu Hồi (Reclaimed/Recycled Timber)
- Quản lý tài nguyên: Mặc dù gỗ là tài nguyên tái tạo nếu được quản lý rừng bền vững, việc sử dụng gỗ thu hồi (từ các công trình cũ) là giải pháp tức thời và hiệu quả nhất.
- Ưu điểm bền vững: Giảm thiểu triệt để tình trạng phá rừng, bảo vệ đa dạng sinh học và gián tiếp thúc đẩy khả năng hấp thụ carbon của các khu rừng còn lại.
4. Tre (Bamboo)
- Tốc độ sinh trưởng: Được mệnh danh là một trong những loại cây phát triển nhanh nhất thế giới.
- Tính chất: Nhẹ, dễ uốn nắn. Khi được xử lý và kết hợp với kỹ thuật tính toán phù hợp, tre có thể tạo nên các cấu trúc vững chắc và có tính thẩm mỹ cao.
- Ưu điểm bền vững: Vật liệu dồi dào về mặt môi trường và kinh tế, có khả năng tái sinh nhanh chóng.
5. Bê Tông Gai Dầu (Hemp Crete)
- Thành phần: Hỗn hợp sợi gai dầu và vôi, thường được đúc thành khối.
- Ưu điểm bền vững: Được coi là vật liệu Âm Carbon (Carbon Negative) vì sợi gai dầu hấp thụ CO2 nhiều hơn lượng khí thải ra trong quá trình sản xuất. Nhẹ, linh hoạt và có khả năng cách nhiệt tuyệt vời, gián tiếp giảm nhu cầu năng lượng làm nóng/làm mát.
6. Nhựa Tái Chế (Recycled Plastic)
- Thách thức: Nhựa là mối đe dọa môi trường cấp thiết do tỷ lệ tái chế thấp.
- Giải pháp: Tái chế nhựa ở cấp độ công nghiệp để sản xuất vật liệu xây dựng (ví dụ: gạch, vật liệu cách nhiệt).
- Mục tiêu: Giảm thiểu rác thải nhựa, giảm sự phụ thuộc vào nhựa nguyên sinh, và chuyển hóa chất thải thành vật liệu có ích.
7. Terrazzo
- Thành phần: Vật liệu đã có từ thời La Mã cổ đại, được làm từ mảnh vụn của đá cẩm thạch, viên thủy tinh, hoặc thậm chí là mảnh nhựa tái chế, kết hợp với xi măng hoặc chất kết dính.
- Ưu điểm bền vững: Tận dụng chất thải xây dựng và công nghiệp (mảnh đá, thủy tinh) để tạo ra vật liệu lát sàn và ốp tường có tính thẩm mỹ cao, bền bỉ và chống nứt tốt.
8. Gạch Bùn (Adobe Bricks)
- Sản xuất tại chỗ: Được làm từ bùn và nước, đôi khi thêm rơm hoặc xi măng để gia tăng sự kết dính. Vật liệu này thường được sản xuất ngay tại công trường.
- Ưu điểm bền vững: Giảm tối đa chi phí và năng lượng vận chuyển. Có khối lượng nhiệt cao (thermal mass), giúp hấp thụ và lưu trữ nhiệt, là lựa chọn tuyệt vời cho các khu vực khô và nóng, giúp điều hòa nhiệt độ tự nhiên
Kết Luận
Thách thức về khí thải carbon trong ngành xây dựng là rõ ràng, nhưng các giải pháp công nghệ và vật liệu cũng đang tiến triển mạnh mẽ.
Đã đến lúc các kiến trúc sư, kỹ sư và chủ đầu tư cần chuyển đổi từ quan điểm “Thiết kế Xanh là một lựa chọn” sang “Thiết kế Bền vững là một tiêu chuẩn bắt buộc.” Việc áp dụng 8 vật liệu xây dựng bền vững này là bước đi chiến lược, tuy không thể nhìn thấy kết quả ngay lập tức, nhưng sẽ góp phần xây dựng một môi trường sống tốt hơn và giảm thiểu rủi ro khí hậu cho các thế hệ tương lai.
Công ty T&B Cons cam kết đồng hành cùng khách hàng trong việc nghiên cứu và áp dụng các giải pháp vật liệu bền vững, cân bằng giữa tính thẩm mỹ, công năng và trách nhiệm môi trường, khẳng định vị thế của một nhà thầu tiên phong.
Website: www.tbcons.vn
Email: tbvunguyen@gmail.com
Contact: +84 90 507 98 77
Office: 20 Hoa Sứ, phường cầu kiệu, TP. HCM
